کاخ سعد آباد
مجموعه فرهنگی تاریخی کاخ سعد آباد
شهر تهران یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران است که در دوره های مختلف، پایتخت حکومت های بسیاری بوده است. به همین دلیل این شهر دارای موزه های بسیاری است که نشان دهنده تاریخ ایران در ادوار مختلف می باشد.
یکی از موزه های تهران که زمانی محل سکونت شاهان قاجار و پهلوی بوده است مجموعه کاخ سعد آباد است. کاخ سعد آباد در شمال تهران قرار دارد این منطقه دارای آب و هوای بسیار خوبی می باشد ویکی از مهم ترین اماکن تاریخی تهران محسوب می شود که در باغی بزرگ در این منطقه قرار دارد.
کاخ سعد آباد دارای مجموعه کاخ های بسیار زیبایی است و یکی از گنجینه های بی بدیل محسوب می شود. در این کاخ می توانید تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی را مشاهده کنید.
معرفی کاخ سعد آباد
کاخ سعد آباد در شمال تهران و در منطقه ای بسیار خوش آب و هوا بنا شده است. این کاخ ۱۱۰ هکتار وسعت دارد و در آن ساختمان ها و کاخ های متعددی وجود دارد که امروزه به شکل موزه درآمده اند.
در محوطه کاخ سعد آباد درختان، چشمه و باغ های بسیاری وجود دارد که باعث شده تا منطقه ای زیبا و خوش منظره به وجود آید. در این کاخ، ابتدا شاهان قاجار و سپس شاهان حکومت پهلوی به همراه خانواده خود ساکن بودند. این مجموعه از شمال به کوه های البرز، از شرق به گلابدره از جنوب به تجریش و ازغرب به ولنجک منتهی می شود.
رودخانه جعفر آباد یکی از زیبایی های بی نظیر این مجموعه است که از میان محوطه آن می گذرد. با قدم زدن در این کاخ می توانید سفری در زمان داشته باشید.
کاخ سعد آباد دارای ساختمانها و بخش های مختلفی است که دیدن هر کدام به نوعی می تواند جذاب باشد. در ادامه شما به معرفی بخش های مختلف این مجموعه خواهیم پرداخت.
محوطه کاخ سعد آباد
زیباترین قسمت این مجموعه شاید محوطه آن باشد. چرا که در آن می توان پوشش گیاهی متنوع به همراه درختان سر به فلک کشیده ای را مشاهده کرد که جذابیت خاصی به آن بخشیده است.
رودخانه ای که در این مجموعه جاری است به همراه پرندگان و وزش نسیم ملایم، مناظر محسور کننده ای را به وجود آورده است که نشستن و قدم زدن در فضای آن می تواند بسیار هیجان انگیز و رویایی باشد.
این محوطه به قدری زیبا است که عده زیادی از عکاسان و علاقه مندان به هنر عکاسی این مکان را برای ثبت عکس های بی نظیر انتخاب می نمایند. درختان بسیار قدیمی و کهنسالی در این مجموعه نیز وجود دارد.
پرندگان مختلف، پستاندارانی مانند سنجاب ایرانی و روباه و پروانه های رنگارنگ بسیاری را می توان در این مجموعه مشاهده کرد. اگر قصد رفتن به این کاخ را داشته باشید می توانید در هر فصلی که دوست داشتید به این مجموعه سر بزنید. چه در فصل بهار و چه پاییز و زمستان این مجموعه دارای مناظر بی نظیری برای گذراندن یک روز دل پذیر است.
کاخ موزه ملت
یکی از موزه های کاخ سعد آباد کاخ موزه ملت است. این کاخ دارای ۵۰۰۰ متر مربع مساحت است و به عنوان یکی از بزرگترین کاخ ها در این مجموعه محسوب می شود.
بنای کاخ سعد آباد در سالهای ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۵ احداث شده است. این مجموعه به عنوان اقامتگاه تابستانی شاه پهلوی دوم و همسرش فرح دیبا بوده است. نقشه این کاخ به دست یکی از مهندسان بسیار معروف به نام مهندس خرسندی تهیه شده است.
این کاخ دارای ۵۴ بخش مختلف است که در همه بخش های آن می توان معماری های مختلف ایرانی و اروپایی را در آن مشاهده کرد. در این مجموعه فرش های نفیسی از کرمان، کاشان و مشهد نیز وجود دارد.
در سال ۱۳۴۵- ۱۳۴۹ فرح دیبا در بخش های مختلفی از این کاخ تغییراتی را به سلیقه خود ایجاد کرد. از جمله این تغییرات می توان تبدیل گلخانه و زیرزمین به سالن سینما، احداث موزه اختصاصی فرح، راه اندازی بخش رختشویخانه، نصب اسانسور، تجهیز ساختمان به سیستم های حرارتی، انبار ظروف سلطنتی و نصب شیشه های ضد گلوله و را نام برد.
این کاخ دارای بخش های مختلفی بوده است که هر یک کاربرد مخصوص به خود را داشته است. تالار بزرگ انتظار، سالن بیلیارد، تالار کوچک، دفتر کار محمدرضا پهلوی، اتاق استراحت فرح، تالار تشریفات، تالار نشیمن خانواده، اتاق استراحت نیم روزی محمدرضا پهلوی و … از بخش های این کاخ می باشند.
در این مجموعه آثار بسیار نفیس و هدایای ارزشمند و ظروف بسیار زیبایی را می توان مشاهده کرد. بزرگترین فرش ها، لوستر ها و تابلوهای نقاشی بسیار ارزشمندی نیز در این کاخ وجود دارد.
موزه آلبوم های سلطنتی و اسناد مجموعه سعد آباد
یکی از بناهای قدیمی که در این مجموعه وجود دارد، امروزه به عنوان موزه البوم های سلطنتی مورد استفاده قرار می گیرد. این ساختمان به دستور پهلوی اول ساخته شد و به عنوان فرماندهی ضد اطلاعات گارد شاهنشاهی، یکی از مهم ترین واحدهای نظامی و اداری مورد استفاده قرار گرفت.
این بنا امروزه به عنوان موزه آلبوم های سلطنتی و اسناد سعد آباد به کار می رود. در این مجموعه می توان عکس های مختلف، نوارهای صوتی و تصویری، اسناد نوشته شده بسیاری را می توان مشاهده کرد.
در واقع در این کاخ اتفاقات زیادی در دوره های مختلف پیش آمده و اسناد که وجود دارد همگی مربوط به وقایع مهمی است که در این کاخ بوده است. این بنا دارای ۴۸۰ متر مربع مساحت است و از یک زیرزمین، ۹ طبقه و دو سالن تشکیل شده است که در بخش های مختلف آن اسناد مهم و آلبوم های دوره پهلوی اول و دوم را می توان مشاهده کرد.
در این مجموعه می توان آلبوم مربوط به تاج گذاری رضا شاه در سال ۱۳۰۸ را که از قدیمی ترین آلبوم ها است مشاهده کرد. آلبوم های خارجی و ایرانی ان کاخ از مجموعه های نفیسی هستند که در معرض نمایش عموم قرار داده شده اند.
موزه آشپزخانه سلطنتی مجموعه سعد آباد
موزه آشپزخانه سلطنتی در قسمت مرکزی مجموعه سعد آباد قرار گرفته است. این موزه ۸۰۰ متر مربع مساحت دارد و درست کنار رودخانه دربند است. این بخش در گذشته به عنوان آشپزخانه مخصوص دربار به کار می رفته است که در آن تعداد ۱۵ آشپز روزانه نیازهای غذایی شاه و خانواده اش را آماده می کردند.
آشپزهای این مجموعه هر یک کار مخصوصی را انجام می دانند. طبخ شیرینی، طبخ غذاهای فرنگی و غذاهای ایرانی هر یک آشپز مخصوص به خود را داشت.
علی کبیری نیز به عنوان سرآشپز مخصوص تمامی غذاها را تست کرده و بر روند تهیه آن ها نظارت داشت. البته در ای مجموعه آشپزخانه های مختلفی را نیز می توان مشاهده کرد که با عنوان آشپزخانه عمومی فعالیت می کردند. گفته می شود این بنا در زمان پهلوی دوم ساخه شده است و تنها بخش هایی از آن در زمان پهلوی اول ایجاد شده است.
در این مجموعه اتاق های مختلفی نیز وجود دارد، اتاق انبار مواد غذایی، اتاق اداری، دفتر کار آقای کامران یزدی که ۸ مسئول امور اداری آشپزخانه بود، سرویس بهداشتی، حمام، سردخانه با یخچال های صنعتی، اتاق انبار ظروف، اتاق غذاخوری و کارمندان و اتاق تعویض لباس آشپزها از بخش های مختلف این کاخ می باشد.
در این کاخ اجاق گازهای مختلف و مردن بسیار به چشم می خورد که از آن برای تهیه غذای شاه و فرزندان و در آخر هفته های برای شاه و شخصی های سیساسی ومهمانان غذا طبخ و آماده می شد و توسط افرادی معروف به شربت دار، غذاها بر روی ارابه های دستی حمل شده و به کاخ منتقل می شد.
البته زمانی که کاخ مهمان ویژه ای داشت، غذاها توسط ماشین های مخصوصی که داخل آن ها گرمخانه وجود داشت، به کاخ منتقل می شد و در طول مسیر حمل غذا گارد مخصوصی بر روند کار نظارت می کردند.
موزه هنر ملل
یکی از بخش هایی که توسط فرح مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفت، ساختمانی بود که در گذشته به عنوان گلخانه مجموعه مورد استفاده قرار می گرفت.
فرح با ایجاد تغییرات اساسی در آن این بخش را به موزه ملل تبدیل کرد که در آن می توان آثار بسیاری از هنرمندان به نام و پرآوازه ایرانی و خارجی را مشاهده کرد.
سهراب سپهری، بهجت صدر، مسعود عربشاهی، لیلی متین دفتری از جمله هنرمندان مشهور ایرانی هستند که آثار مختلفی از آن ها در این موزه نگهداری می شود.
هربرت از اتریش، برنارد بوفه از فرانسه و مک آووی از آمریکا نیز از هنرمندان به نام خارجی هستند که آثاری از آن ها در این موزه دیده می شود. مجسمه های چوبی آفریقایی، ماسک های چوبی و سفال ها مختلفی نیز در موزه در معرض نمایش علاقه مندان قرار گرفته است.
موزه استاد فرشچیان
موزه این که با نام موزه استاد فرشچیان در این مجموعه شناخته می شود، متعلق به دوره قاجار می باشد که حدودا ۶۰۰ متر مساحت دارد. در این موزه رضاشاه به همراه همسر چهارمش ملکه عصمت زندگی می کردند.
در سال ۱۳۸۰ این بنا به موزه استاد فرشچیان تغییر کاربری داد و اکنون آثار ارزشمند استاد در این موزه نگهداری می شود. استاد محمود فرشچیان یکی از نقاش های معاصر و به نام ایران است که آثار بسیار زیبا و ارزشمندی را در کارنامه خود دارد. برخی از آثار استاد در کشورهایی مانند پاریس، نیویورک و شیکاگو نیز در معرض نمایش قرار گرفته است.
در این موزه بیش از ۵۰ اثر وجود دارد.
موزه پوشاک سلطنتی
یکی از کاخ هایی که متعلق به خواهر تنی محمدرضا پهلوی، شمس پهلوی بوده است، امروزه با عنوان موزه پوشاک سلطنتی مورد استفاده قرار می گیرد.
این کاخ ۲۶۰۰ متر مربع وسعت دارد و در دو طبقه و یک زیرزمین ساخته شده است. این کاخ در سال ۱۳۸۸ با تغییر کاری به عنوان موزه پوشاک سلطنتی بازگشایی شد و در معرض نمایش عموم قرار گرفت. در موزه پوشاک سلطنتی می توانید عکس و پوشاک مختلفی از اعضای خانواده شاه و فرح دیبا، اشرف، شهناز و محمدرضا پهلوی را ببینید.
در این موزه می توانید عکس های مختلفی از سه دوره قاجار ، لوستر و تابلو و تصاویر ی از شاهزادگان قاجار را ببینید.
کاخ موزه سبز
کاخ موزه سبز یکی از زیباترین کاخ های ایران می باشد که در مجموعه فرهنگی تاریخی سعد آباد قرار گرفته است. این کاخ از یکی از زمینداران سرشناس قاجار به نام علیخان والی توسط رضا خان خریداری شد.
این بنا با حفظ معماری اولیه توسط میرزا جعفرخان به یک کاخ تابستانی برای رضا شاه و خانواده اش ساخته شد. در بنای این ساختمان از سنگ های سبز بسیار زیبایی که از معادن خمسه زنجان استخراج کرده اند، ساخته شده است.
به همین دلیل این کاخ سبز نام گرفت. نکه جالب توجهی که درباره این کاخ وجود دارد این است که در مصالح کاخ از سرب استفاده شده است تا از خرد شدن سنگ ها به علت سرد و گرم شدن هوا جلوگیری شود و بنا آسیب نبیند.
کاخ ۱۲۰۳ مترمربع زیربنا دارد و از جنوب آن می توان چشم انداز بسیار زیبایی را از تهران مشاهده کرد. در این بنا آیینه کاری های بی نظیر، گپبری، حجاری، تذهیب و خاتم کاری را می توان مشاهده کرد. برخی از افراد مشهور نیز در این کاخ مدتی اقامت داشتند. کنسانتین پادشاه سابق یونان یکی از افرادی است که برای مدتی در کاخ سبز ساکن بود.
موزه آب
یکی دیگر از موزه های این مجموعه، موزه آب است که در جنوب شرقی کاخ سبز قرار گرفته است. این کاخ برای مدتی به عنوان دفتر رئیس تشریفات کاخ مورد استفاده قرار می گرفت.
گنجینه آب در واقع به عنوان یک موسسه فرهنگی است که در راستای جمع آوری، نگهداری و نمایش و حفظ و احیای میراث گذشتگان در بخش های مرتبط با آب فعالیت می کند.
این مجموعه دارای ۲۶۷۰ متر مربع مساحت است. این کاخ از گالری های مختلفی تشکیل شده است و شما در این موزه می توانید اسناد و مدارکی را که در رابطه با وقفنامه ها، حق آبه ها، دفترجه میراب و طومارها، ساعت آبی، عکس و تابلوهای نفیس مربوط به آب، ماکت و سازه های قدیم و جدید و … بوده است را، مشاهده نمایید.
موزه خط و کتابت میرعماد
یکی دیگر از موزه های این مجموعه موزه میرعماد است که از دو طبقه ساخته شده و قدمت آن به قرن ۱۳ و اوایل قرن ۱۴ می رسد. در گذشته فرحناز و علی رضا که از فرزندان محمدرضا پهلوی بودند در این ساختمان زندگی می کردند.
در این مجموعه تلفیقی از معماری اروپایی و ایرانی را می توان مشاهده کرد. پی از انقلاب این بنا به موزه خط و کتابت تغییر کابری داد و نام بزرگترین اساد خوشنویسی قرن ۱۱ میرعماد الحسنی سیفی قزوینی را به آن دادند.
دراین مجموعه دیوان اشعار و کتاب های خطی، کتیبه های میخی، کتیبه های ساسانی و اوستایی به چشم می خورد.
موزه اتومبیل های سلطنتی مجموعه کاخ سعد آباد
یکی دیگر از موزه های جذاب مجموعه سعد آباد، موزه اتومبیل های سلطنتی می باشد که می توانید تعدادی از خودروهای مختلف را که از تولیدات شرکت های خودروسازی معروف جهان هستند را تماشا کنید.
در واقع این موزه را می توان اولین موزه ای دانست که تمامی اتومبیل هایی که در آن وجود دارند سلطنتی بوده و متعلق به دوره پهلوی می باشند. این موزه در سال ۱۳۹۱ افتتاح شد.
در این مجموعه سه دستگاه خودرو رولز رویس، یک خودرو اسپید باگی، پنج دستگاه خودرو بنز، شش دستگاه موتور سیکلت، یک کالسکه و یک اسنوموبیل وجود دارد.
مرسدس بنز اس ال ۳۰۰ که متعلق به فرح پهلوی بوده و یکی از زیباترین و کمیاب ترین خودروهای کلاسیک جهان می باشد نیز در این موزه وجود دارد.
موزه نگارستان مجموعه کاخ سعد آباد
موزه نگارستان یکی دیگر از موزه های مجموعه سعد آباد است که در شمالی ترین نقطه این مجموعه قرار دارد. این ساختمان در سال ۱۳۸۵ با عنوان نمایشگاه پوشاک سنتی و طراحی لباس افتتاح شد و پس از آن میزبان نمایشگاه های مختلفی بود.
موزه هنرهای زیبا
در قسمت جنوبی مجموعه ساختمان موزه هنرهای زیبا یا کاخ اسود وجود دارد. این ساختمان در سال ۱۳۱۹ به دستور رضا شاه ساخته شد اما بنای آن نیمه کاره ماند تا این که در سال ۱۳۴۲ ساخت آن از سرگرفته شد و در سال ۱۳۴۶ به عنوان وزارت دربار مورد استفاده قرار گرفت.
در بنای این ساختمان سنگ های مرمر سیاه به کار رفته است که باعث زیبایی بنا شده استو این ساختمان در سال ۱۳۶۱ با عنوان موزه هنرهای زیبا گشایش یافت. در این موزه می توانید آثار مختلفی از هنرمندان را مشاهده نمایید.
موزه برادران امیدوار
در قسمت شمال غربی مجموعه سعد آباد یک بنا وجود دارد که متعلق به دوره قاجار بوده و دارای نمای آجری و قرمز رنگ به همراه گچ بری های بسیار زیبایی است.
در گذشته از این بنا به عنوان محل استراحت سورچی ها بود اما پس از انقلاب در سال ۱۳۸۱ این ساختمان تغییر کابری داده شد و پس از مرمت یک موزه بسیار زیبا و جذاب در آن ساخته شد. در این ساختمان می توانید حاصل سفر دو برادر ایرانی به نام عیسی و عبدالله امیدوار را که از اولین جهانگردان ایرانی بودند را ببینید.
موزه ظروف سلطنتی
در قسمت شرقی مجموعه سعد آباد یک ساختمان وجود دارد که به دستور رضا شاه برای اشرف ساخته شده بود. این کاخ در زمینی به مساحت ۲۶۰۰ مترمرع ساخته شده است.
در سال ۱۳۵۰ اشرف تغییراتی را در فضای داخلی و خارجی آن ایجاد کرد. قسمت داخلی این ساختمان به سبک فرانسوی طراحی شده و قسمت خارجی آن با سنگ مرمر پوشانده شده است.
در سال ۱۳۷۴ این موزه با نام موزه ظروف مورد استفاده قرار گرفت و تا سال ۱۳۸۴ به نهاد رییس جمهوری تحویل دادند در سی دی ماه ۱۳۸۵ موزه صنابع دستی در این مجموعه برپا شد و در بهمن ۱۳۸۸ مدیریت تصمیم گرفت تا موزه را به حالت اولیه خود بازگرداند و موزه صنایع دستی به یک ساختمان دیگر منتقل شد و این موزه با نام موزه ظروف سلطنتی به کار خود ادامه داد.
در این موزه بیش از ۵۰۰ قطعه ظروف و اشیای تزیینی وجود دارد.
موزه استاد حسین بهزاد
موزه استاد حسین بهزاد یکی دیگر از موزه های این مجموعه است. که در ساختمانی که متعلق به دوره قاجار است، بنا شده است. این ساختمان در ابتدا اقامتگاه تابستانی رضا پهلوی بود و با نام کاخ ولیعهد شناخته می شد.
پس از انقلاب این ساختمان محل گردآوری وسایل برخی از کاخ ها شد و پیرو قراردادی که بین سازمان میراث فرهنگی و پرویز بهزاد ( پسر استاد حسن بهزاد) برخی از آثار استاد بهزاد در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت و سپس در سال ۱۳۷۲ موزه ای به نام استاد بهزاد در این ساختمان بنا شد.
مجسمه های کاخ سعد آباد
در مجموعه کاخ سعد آباد یک مجسمه وجود دارد که در ابتدا شاید نظر همه بازدیدکنندگان را به خود جلب نماید. این مجسمه در واقع چکمه های باقی مانده از تندیس تمام قد رضا شاه در لباس سربازی بوده است.
تندیس دوم تندیس آرش کمانگیر است که روبه روی کاخ ملت قرار دارد. این تندیس ۴ متر طول دارد و از سنگ مصنوعی و مواد پلاستیکی توسط یکی از اساتید مشهور به نام استاد ارژنگ پور ساخته شده است.
در این مجموعه ساختمان های دیگری نیز وجود دارد که در حال حاضر امکان بازدید از آن ها وجود ندارد. کاخ احمدشاهی، کاخ اختصاصی، کاخ مادر، کاخ احمد رضا، ساختمان عبد الرضا، کاخ بهمن پهلوی، کاخ فریده دیبا، کاخ لیلا و کاخ جدید ولیعهد رضا پهلوی از جمله این کاخ ها هستند.
کاخ سعد آباد در خیابان ولیعصر، خیابان شهید فلاحی، انتهای خیابان شهید کمال طاهری قرار دارد. برای رفتن به آن جا می توانید سوار مترو خط یک شده و در ایستگاه تجریش پیاده شوید و با استفاده از تاکسی خود را به این مجموعه برسانید. همچنین می توانید با استفاده از اتوبوس و بی آر تی نیز برای رسیدن به این مجموعه استفاده نمایید. میدان تجریش مقصد خطوط مختلف بی آر تی است. با استفاده از خورو شخصی نیز می توانید به میدان تجریش رفته و در ضلع شمالی آن وارد خیابان دربند شوید و ماشین را در جایی پارک کردهو به سمت کاخ حرکت کنید.
موزه سلاح های دربار مجموعه سعد آباد
یکی از موزه های مجموعه سعد آباد که بیشتر مورد استفاده برادر شاه، غلامرضا پهلوی بود، موزه سلاح های دربار است که در آن بیش از ۱۱۰ سلاح گرم از نوع شکاری وکمری را می توان مشاهده کرد.
این سلاح ها همگی متعلق به پهلوی دومو درباریان بوده است. سلاح هایی که در این مجموعه وجود دارد همگی ساخت کارخانه های بزرگ و معروفی مانند رمینگتون، وینچستر، برنو و اسپرینگ فیلد بوده است.
یکی از قدیمی ترین سلاح هایی که در این مجموعه وجود دارد، تفنگ سرپر تک لول با سیستم سنگ چخماق است که متعلق به قرن هفدهم میلادی بوده و ساخت کشور هند می باشد.
